Duygu Odaklı Terapi Nedir?

Leslie Greenberg tarafından geliştirilen bu ekol o vakte kadar var olan ekollerde duyguya yeteri kadar yer verilmediğine reaksiyon olarak var olmuştur. Bilişle düşünsek de hisle yaşadığımız üzerine temellenen his odaklı terapi, psikoterapötik süreçte hissin rolüne odaklanan deneyimsel bir terapi yaklaşımıdır. Süreç hissin farkına varılması, kabul edilmesi, söz edilmesi, düzenlenmesi ve dönüştürülmesi üzerine inşa edilir. Gaye, çok istikametli kendiliğin güçlendirilmesi, hissin düzenlenerek yeni manalar yaratılmasıdır.

Duygu Odaklı Terapinin Maksadı ve Kavramları nelerdir?

Duygularımız bizim temel gereksinimlerimizle temaslıdır. Yani varlığımızı sürdürebilmemiz için hislerimizin rehberliğine gereksinimimiz vardır. Gereksinimlerimizi ve bunların karşılanıp karşılanmadığını değerlendirip, bizler için olması gerekenin bilgisini bize verir. Örneğin, hüzün bir kayıp yaşadığımız bilgisini verir ve bir yardım daveti düzeneği oluşturur. Öfke ihlale uğradığımızda alanlarımızı ve haklarımızı muhafazamız gerektiğine dair bilgi iletir. Kaygı, tehlikelere karşı tedbir almamızı ve fizikî, ruhsal bütünlüğümüzü müdafaamızı sağlar. Hisler birebir vakitte, niyetimizi süratlice aşikâr eden birincil bağlantı sistemimizdir.

‘’Düşünüyorum, öyleyse varım.’’ yerine ‘’Hissediyorum, öyleyse varım.’’ tabiri üzerine temellenen his odaklı terapi, biliş ve davranıştaki kalıcı değişimlerin duygusal değişimle mümkün olduğunu savunur.

Duygu odaklı terapi, birey merkezli, deneyimsel, geştalt, varoluşçu terapilerden doğmuştur ve danışan merkezli- hümanistik bir ekoldür. His odaklı terapide sabit bir kendilik yoktur, an be an yine inşa edilen bir kendilik vardır yani kendiliğin statik değil dinamik olduğunu savunur. His odaklı terapide kendilik tek istikametli değil çok taraflı ve çok seslidir. Birey kendilik modüllerinden oluşur.

Psikopatolojilerin temelinde hislerin yeteri kadar işlemlenememesi vardır. Bireyin yaşadığı travmatik olaylar, ağır duygusal tecrübeler yaşattığı için bir lale soğanının üzerine bırakılan büyükçe bir taş üzeredir ve bireyin doğuştan getirdiği his sürece düzeneğini ketler. Bu biçimde birey, primer hislerini yaşamayı deneyimleme imkanı bulamaz ve sekonder maladaptif duygusal tecrübeler edinir. Terapiye de sekonder hislerine bağlı semptomlardan muzdarip oluşları ile başvururlar.  

Duygu odaklı terapide disfonksiyon;

Duygusal farkındalıkta eksiklik

Acı verici histen kaçınma (duyguyu his ile örtme)

Duygusal tecrübe eksikliği

Öğrenilmiş maladaptif duygusal şematik hatıralar

Duygusal ketleme

Duygusal olarak farklı iki kişilik kısmı ortasındaki anlaşmazlık

Duygu odaklı terapi, danışanın primer hislerinin farkında olma ve hislerini yanlışsız ve esnek formda yaşaması konusunda yardımcı olur.

Duygu Odaklı Terapinin Temel Özellikleri

Deneyim; danışanın duyguyu işlemleyebilmesi için evvel onu deneyimlemesi gerekir. Bu his acı verici olsa da ‘’girmediğin odayı temizleyemezsin’’ temeline dayanan bu hissin terapi odasında tekrardan deneyimlenmesine imkan sağlar. Danışan, hislerine karşı farkındalık ve yakınlık hissettiğinde, örneğin; ‘’ üzgün hissediyorum ve kriz anlarında donup kalıyorum, tıpkı annemle babamın kavgalarında donup kaldığım üzere hissediyorum’’ üzere tecrübesi sözler ile tabir edebildiğinde duyguyu tekrar düzenleyebilmenin manasını yaratmış olur.

Duygu odaklı terapide sandalye tekniği, kendiliğin uyumsuz iki modülü ortasındaki çatışmayı çözümlemek yahut kıymetli ötekilerle çözülmemiş yarım kalan işlerin işlemlenmesi için yaşantıyı tekrardan deneyimleyip, dönüştürme imkanı sağlar.

Empati; his odaklı terapide bütün teknikler empati okyanusundaki adacıklar üzeredir. Süreç içerisinde, empati kanalıyla anlaşılan danışan, vakit içerisinde bu durumu içselleştirir ve hislerinin kökenini anlayıp, farkına varır ve durumu kabul ederek hislerini yaşamaya ve duygusal dönüşüme müsaade verir.

Empatik manaya ⇔Empatik onaylama ⇔ Empatik irdeleme⇔

Empatik çağrışım ⇔ Empatik varsayım

Deneyimsel Odaklanma; karmaşık halde terapi odasına gelen danışan için bedensel odaklanma epey fonksiyoneldir. Hissini tabir etmekte zorlanan danışana, vücuda odaklanmada yardımcı olmak, hem hislerini yaşarken duyumsamak hem de hislerinde ne olup bittiğini anlamak konusunda yardımcı olur.

Duygu Odaklı Terapi Hangi Hususlarla Çalışır?                                          

İşlenmemiş hisler patolojiyi oluşturur temeline dayanan his odaklı terapi, sekonder maladaptif her hissin semptomlarından muzdarip her çeşit danışanla çalışır. Toplumsal anksiyete, öfke sorunları, gerilim kontrolsüzlüğü, yeme bozuklukları, depresyon, tasa üzere hususlarda fonksiyonelliği ampirik olarak sınanmıştır.

Duygu Odaklı Terapi Süreci Ne Kadar Sürer?

Danışanın müracaat sebebine bağlı olarak değişen bu süreç değişkenlik gösterebilir. 6 ay ve daha uzun sürebilen terapi sürecinde her seans 50 dakika ve haftada bir görüşme formunda ilerler.