Terapi başladığı yerde biter. Burada mobius bandı örneğini veriyoruz. (Görselin solundaki biçim.) Terapi başladığı yerde biter ancak başlama sebebi olan şikayetle farklı çeşitte bir bağ kurulur. Bu bant boyunca kat edilen bir yol var. Feleğin çemberinden geçmek üzere bir yol. Bu yol akatarım(transferans) ismini verdiğimiz şeyin yoludur. Transfer, terapistin bir kedere deva olacağına dair danışan tarafından beslenen inançtır. Bu inancın çeşitli biçimleri olabilir. Bazen pamuk ipliğine bağlıdır bazense çok güçlüdür. Bazen iki uçludur yani terapist birebir anda hem idealize edilir hem de ondan nefret edilir. Lakin şu bir gerçek ki transferin muhakkak hipnotik bir tesiri vardır. Bu bağlamda terapistin elindeki en güçlü araçtır. Geri kalan araçların tümü transfere bağlı olarak tesirli hale gelir; bilişsel davranışçı müdahaleler, emdr protokolleri ya da psikoterapi topluluğunda terapistin alet çantası olarak pazarlanan öbür bütün teknikler.
Bilimsel telaffuzda terapinin en kıymetli ögesi terapist ve danışan ortasındaki münasebetin niteliğidir. Psikanalizde bu niteliği transfer kavramı ile ele alıyoruz. Transferin ne vakit başladığı sorusu terapistler ortasında bir tartışma mevzusudur. Kimi görüşler danışan daha telefon açmadan evvel transferin mevcut olduğunu söyler. Bu durum danışanın müracaat şartlarına nazaran değişiklik gösterebilir. Bazen birinci görüşmeleri yaparken bile transfer ortada olmayabilir. Lakin şunu söylemek gerekir ki ne vakit başlamış olursa olsun birinci ortaya çıktığında transfer imgeseldir yani terapistin benliğine/egosuna/imajına yöneliktir. Bu imaj başlığı altında mesleği, kişiliği, niyetleri, konuşmaları, cinsiyeti, dış görünüşü, ofisinin tasarımı vb. değişkenler yer alır. Terapistin üzerine düşen misyon transferi buradan alıp ikinci boyutuna taşımaktır.

İkinci boyuta geçmeden evvel imaja yönelik imgesel transfer hakkında biraz daha konuşalım. Bu basamakta terapistin kişiliği danışan için fazla kıymet taşır. İmaja yönelik imgesel transfer güçlendikçe danışan telkine açık hale gelir. Terapistler danışanın en yüksek faydası unsurundan yola çıkarak bu güçten yararlanmayı, telkini bir araç olarak kullanmayı tercih edebilir. Bazen transfer o denli bir boyuta ulaşır ki terapistin ağzından çıkanlar danışanlar için neredeyse bir buyruk niteliği taşır. İşte transferin hipnotik tesiri dediğim şey tam olarak bu. Artık kısaca bunun en bariz örneğini aktaracağım.
Tarih’in birinci psikoterapi çalışması olan Anna.O olayı bunun en bariz örneğidir. Hastanın “konuşma tedavisi” olarak isimlendirdiği bu çalışmada Doktor Bruer ne hastasının gözleriyle takip ettiği bir saat sallamaktadır, ne de elini onun alnına bastırıp onun uyumasını sağlayacak komutlar vermektedir. Bruer’in hiçbir şey yapmasına gerek kalmaz. Anna O. seanslar sırasında kendi kendine transa geçmektedir. Sonrasında olay yazıya dökülürken bu duruma oto-hipnoz ismi verilecektir. Bu durum üst seviye bir olay olan Anna O.’nun Bruer ile ilgisinde geliştirdiği transferin yoğunluğundan kaynaklanmaktadır. Bu tipten bir transfer imgeseldir; Bruer’in imajına, onun kişiliğine yöneliktir. Bruer süreci yönetemez ve süreç o denli bir boyut kazanır ki Anna O. uydurma gebelik belirtileri gösterir ve Bruer’den gebe olduğuna inanmaya başlar. Terapistin, transferin imaja yönelik bu birinci boyutunu destekleyecek biçimde hareket etmesi terapi süreci için faydasızdır. Hatta birtakım durumlarda danışana da terapiste de ziyan verebilir. Fakat daha evvel de söylediğim üzere imaja yönelik bu transferin belli bir düzeyi danışanı telkine çok açık hale getirir ve danışanın yüksek faydası açık formda görülebiliyorsa terapistler burada telkini kullanmayı tercih edebilir. Yeniden de bu tartışmalı bir bahistir.

Transferin ikinci boyutuna gelecek olursak bu evrede artık terapistin imajının ve kişiliğinin bir ehemmiyeti kalmaz. Ülkü bir çalışmada terapist, süreci hep bu noktaya taşıyarak kendisini değersiz kılmaya çalışır. Danışan, çalışmayı şahsen üstlenir. Artık terapistin konuşmasına bile gereksinim duymaz. Terapist artık yalnızca bir elçi rolündedir. Danışanın itimadı ve tahlile olan inancı artık sürecin kendisine yöneliktir. Burada Leyla’nın vücudundan geçerek ilahi aşka terfi eden Mecnun’a örnek vermeden geçemeyeceğim. Transferin iki boyutunu sembolize etmek için çok uygun bir örnektir.

Mobius bandına geri dönelim. Terapi süreci boyunca yapılan konuşmalar, bu bandın üzerinde bir yol katetmek suretiyle bireylerin hayatında değişikliklere yol açar. İç ve dış ortasındaki keskin ayrım kalkar. Seanslarda anlatılan hayal kırıklıkları, bağlardaki başarısızlıklar, aile hikayeleri, çocukluk travmaları, bunları konuşurken ortaya çıkan ve sonrasında sonsuza dek yankılanacak olan kimi sözler ve/veya cümleler… Tüm bunlar daima kendini tekrarlayan bir şey içerir. Mobius bandı boyunca bu yolun katedilmesindeki emel bu tekrarlamaların değişmesidir. Terapistin imajına mana yüklenen kademeden, terapistin yalnızca sembolik bir fonksiyon seviyesine terfi ettiği basamağa geçmek; danışanların, terapi sürecinde ve bununla bir arada kendi hayatlarında sorumluluk almasına imkan tanır. Böylelikle danışanların tekrarlama zincirini kırabileceği bir alan açılır.